Deklaracja dostępności – kluczowe informacje

Deklarację dostępności możesz sporządzić wykorzystując Generator Deklaracji Dostępności v.2

CZYM JEST DEKLARACJA DOSTĘPNOŚCI?

Deklaracja dostępności stanowi publiczne oświadczenie podmiotu, w którym informuje on o poziomie dostępności swojej strony internetowej lub aplikacji mobilnej dla osób z niepełnosprawnościami. Jest to opis rozwiązań, jakie zastosowano, aby ułatwić korzystanie z serwisu osobom z różnymi potrzebami, ale także informacja o potencjalnych barierach, jakie mogą napotkać. Zgodnie z polskim prawem, obowiązek posiadania takiej deklaracji spoczywa na podmiotach publicznych dla każdej ich strony internetowej od 23 września 2020 roku oraz dla każdej aplikacji mobilnej od 23 czerwca 2021 roku. Ten wymóg wynika bezpośrednio z Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Istotne jest, że nawet jeśli dana strona internetowa lub aplikacja mobilna nie jest w pełni dostępna, musi posiadać w pełni dostępną deklarację, która rzetelnie opisuje jej aktualny stan dostępności. Treść i struktura deklaracji są ściśle określone i zharmonizowane na poziomie Unii Europejskiej, co zapewnia pewną jednolitość w podejściu do informowania o dostępności.

Podstawowym celem deklaracji dostępności jest zapewnienie transparentności w kwestii dostępności cyfrowej, umożliwiając osobom z niepełnosprawnościami ocenę, czy dana strona lub aplikacja spełnia ich potrzeby i oczekiwania. Wymóg publikowania deklaracji z konkretnymi terminami świadczy o priorytecie, jaki polski ustawodawca przykłada do zapewnienia równego dostępu do usług online świadczonych przez sektor publiczny. Fakt, że nawet niedostępne serwisy muszą posiadać dostępną deklarację, podkreśla znaczenie otwartej komunikacji o istniejących barierach. Ujednolicenie treści deklaracji na poziomie unijnym ma na celu ułatwienie użytkownikom poruszanie się po różnych serwisach i szybsze odnajdywanie potrzebnych informacji o ich dostępności.

KTO MUSI SPORZĄDZIĆ DEKLARACJĘ DOSTĘPNOŚCI?

Obowiązek sporządzenia i opublikowania deklaracji dostępności dotyczy każdego podmiotu publicznego, który prowadzi stronę internetową lub udostępnia aplikację mobilną. Definicja „podmiotu publicznego” jest szeroka i obejmuje między innymi jednostki sektora finansów publicznych, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, a także osoby prawne utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, jeżeli są finansowane w ponad 50% ze środków publicznych lub posiadają powiązania kapitałowe lub nadzorcze z innymi podmiotami publicznymi. Do tej kategorii zaliczają się więc urzędy administracji rządowej i samorządowej, szkoły i placówki edukacyjne, szpitale i inne jednostki ochrony zdrowia, instytucje kultury, a także związki tych podmiotów.

Ponadto, obowiązek ten może dotyczyć również niektórych organizacji pozarządowych (NGO), w szczególności tych, które działają na rzecz ochrony i promocji zdrowia, wspierania osób z barierami cyfrowymi oraz seniorów. Należy jednak pamiętać, że dokładne kryteria, które NGO podlegają temu obowiązkowi, mogą być bardziej szczegółowe i warto je zweryfikować w obowiązujących przepisach.

Szeroka definicja podmiotu publicznego wskazuje na intencję ustawodawcy, aby jak największa liczba instytucji świadczących usługi publiczne online była zobowiązana do informowania o swojej dostępności. Włączenie do tego grona określonych organizacji pozarządowych podkreśla znaczenie dostępności cyfrowej dla podmiotów, które często mają bezpośredni kontakt z grupami społecznymi narażonymi na wykluczenie cyfrowe. Konsekwentne powtarzanie w różnych źródłach informacji o obowiązku spoczywającym na „każdym podmiocie publicznym” jasno komunikuje powszechny charakter tego wymogu w polskim systemie prawnym.

JAK SPORZĄDZA SIĘ DEKLARACJĘ DOSTĘPNOŚCI?

Proces tworzenia deklaracji dostępności jest ściśle regulowany. Podstawowym dokumentem, na którym należy się oprzeć, jest wzór określony w załączniku do decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2018/1523. Dodatkowo, polskie prawo wprowadza tak zwane „warunki techniczne”, które szczegółowo określają zawartość i strukturę deklaracji, w tym kolejność zamieszczania informacji, obowiązkowe elementy (czasem z dokładnym brzmieniem), wymagane śródtytuły oraz specjalne identyfikatory HTML.

Deklarację sporządza się w języku, w jakim publikowane są treści na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej. W przypadku, gdy serwis posiada wiele wersji językowych, dla każdej z nich należy przygotować oddzielną deklarację w odpowiednim języku.

Standardowo, deklaracja musi rozpoczynać się od obowiązkowego tytułu „Deklaracja dostępności”, a następnie zawierać zobowiązanie podmiotu do zapewnienia dostępności cyfrowej oraz informację, jakiej konkretnie strony internetowej lub aplikacji mobilnej dotyczy. Te wstępne informacje mają ściśle określony format.

Ocena dostępności cyfrowej, na podstawie której tworzona jest deklaracja, może być przeprowadzona na dwa sposoby: poprzez badanie wykonane przez zewnętrzny, niezależny podmiot lub na podstawie oświadczenia wykonawcy strony internetowej lub aplikacji mobilnej o zgodności ze standardami dostępności (tzw. samoocena).

W deklaracji należy obowiązkowo podać datę jej sporządzenia oraz datę pierwszej publikacji strony internetowej lub aplikacji mobilnej, a także datę ostatniej istotnej aktualizacji jej treści lub wyglądu. Aktualne wytyczne wskazują na format zapisu dat: dzień (liczbowo) miesiąc (słownie) rok (liczbowo).

Istotnym elementem technicznym jest konieczność umieszczenia w kodzie HTML deklaracji specjalnych identyfikatorów (atrybut id) powiązanych z określonymi treściami. Przykłady takich identyfikatorów to a11y-wstep dla wstępnego oświadczenia, a11y-podmiot dla nazwy podmiotu publicznego czy a11y-url dla adresu strony internetowej. Te identyfikatory ułatwiają monitorowanie stanu dostępności.

Link do opublikowanej deklaracji dostępności powinien być umieszczony w widocznym miejscu na stronie internetowej, najlepiej na stronie głównej oraz na wszystkich podstronach, na przykład w stopce. W przypadku aplikacji mobilnych, link do deklaracji powinien znajdować się na stronie internetowej podmiotu poświęconej tej aplikacji, a także w samej aplikacji, na przykład w sekcji pomocy lub w opisie aplikacji w sklepie z aplikacjami.

Fakt, że proces tworzenia deklaracji opiera się zarówno na unijnym wzorze, jak i szczegółowych polskich wytycznych technicznych, świadczy o wielopoziomowym podejściu do standaryzacji informacji o dostępności. Możliwość wyboru między samooceną a audytem zewnętrznym daje podmiotom pewną elastyczność, jednak rodzi również potrzebę zapewnienia wysokiej jakości i rzetelności obu metod. Wymóg stosowania specyficznych identyfikatorów HTML sugeruje dążenie do automatyzacji procesu monitorowania dostępności na dużą skalę.

CO ZAWIERA DEKLARACJA DOSTĘPNOŚCI?

Standardowa deklaracja dostępności musi zawierać szereg konkretnych informacji, które wynikają zarówno z decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej, jak i z Ustawy o dostępności cyfrowej. Do obowiązkowych elementów należą między innymi:

Tytuł: „Deklaracja dostępności”.
Wstęp: Zobowiązanie do zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej, z określeniem, jakiego podmiotu i jakiego serwisu dotyczy deklaracja.
Data publikacji strony internetowej lub aplikacji mobilnej oraz data ostatniej istotnej aktualizacji.
Status pod względem zgodności z ustawą o dostępności cyfrowej: Określenie, czy strona lub aplikacja jest w pełni zgodna, częściowo zgodna, czy niezgodna z wymaganiami ustawy. W przypadku częściowej zgodności lub niezgodności, należy opisać znane niezgodności oraz wskazać, czy istnieją wyłączenia z powodu nieproporcjonalnego obciążenia.
Data sporządzenia deklaracji oraz informacja o metodzie oceny dostępności cyfrowej (samoocena lub badanie zewnętrzne).
Informacje zwrotne i dane kontaktowe: Dane kontaktowe do osoby lub komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za kwestie dostępności cyfrowej w danym podmiocie publicznym, wraz z opisem sposobu kontaktowania się w sprawach związanych z dostępnością oraz procedurą rozpatrywania skarg. Należy wskazać, jakie dane powinien podać użytkownik w zgłoszeniu.
Dostępność architektoniczna siedziby podmiotu publicznego: Opis dostępności wejścia do budynku, korytarzy, schodów, wind, dostosowań takich jak pochylnie czy platformy, informacji o miejscach parkingowych dla osób z niepełnosprawnościami oraz o możliwości wejścia z psem asystującym.
Dostępność komunikacyjno-informacyjna: Informacja o możliwości skorzystania z pomocy tłumacza języka migowego (online lub na miejscu) lub informacja o jej braku.

Dodatkowo, polskie przepisy wymagają umieszczenia w deklaracji:

Informacji lub linku do informacji o sposobie dokonania oceny dostępności cyfrowej.
Szczegółowych danych teleadresowych siedziby podmiotu publicznego.
Informacji o utworzonych na stronie lub w aplikacji niestandardowych skrótach klawiszowych.
W przypadku strony internetowej, linku do strony, z której można pobrać aplikację mobilną i deklarację dostępności tej aplikacji (jeśli podmiot ją posiada).
Informacji o możliwości powiadomienia podmiotu publicznego o braku dostępności cyfrowej.
Linku do strony internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich.

W przypadku deklaracji dostępności aplikacji mobilnej, konieczne jest dodatkowo wskazanie adresu elektronicznego, pod którym można ją pobrać i zainstalować.

Tak szeroki zakres wymaganych informacji ma na celu zapewnienie kompleksowego obrazu dostępności danego serwisu. Obowiązek informowania zarówno o dostępności cyfrowej, jak i architektonicznej oraz komunikacyjnej, podkreśla holistyczne podejście do kwestii dostępności. Wymóg podania danych kontaktowych oraz linku do Rzecznika Praw Obywatelskich wzmacnia pozycję użytkownika i daje mu możliwość dochodzenia swoich praw w przypadku problemów z dostępnością.